Giọt nắng cuối chiều

1  Nắng đầu ngày

Bà Hương vói tay cầm lấy cái khay trầu, kéo chiếc ghế đẩu, đặt lên, tay trái chọn một lá, vuốt cho thẳng, tay phải ngắt bỏ chót đuôi, xé làm đôi, nhập chung lại, quết một tí vôi trắng, nhặt  một mảnh cau khô đã ngâm nước trong cái chén nhỏ, bà chậm rãi quấn lại cho tròn rồi cho vào ống ngoái, chiếc chìa bằng đồng bóng lóang nhịp nhàng nhấc lên, xắn xuống, cắt,  trộn, tất cả lại thành những miếng nhỏ vừa nhai, ngoái xong rồi Bà đưa sang  bà cụ đang ngồi trên chiếc võng bố đong đưa.

–           Má ăn đỡ cối nầy, hết mùa cau tươi rồi, đã rảo mấy buổi chợ , không tìm được buồng cau nào, thứ cau khô nầy cũng vừa lứa, là từ cau hòn ruột trắng tinh, không chát, ngâm nước qua hai đêm rồi mềm mại , trầu của dì Hai, màu vàng tươi, bọn trẻ mới vừa hái sáng nay .

–           Mấy hôm nay trời mua dầm, hơi đất xông nhiều quá, sao Má không nằm trên nệm cho ấm, nằm võng gần cửa sổ quá, lỡ trúng sương trúng gió.

Bà cụ lặng lẽ nhai trầu, cái miệng móm mém không còn răng bày hai hàng nướu đỏ hồng, đôi mắt sâu hun hút,  chứa đựng  một vùng trời xa hiu hắt, cái khăn rằn nâu đã bạc màu, từng canh chỉ tơi, mỏng như tờ giấy quyến, vắt hờ hững ngang vai. Ngày bắt đầu khi nắng xuyên qua khung cửa sổ, tiếng cười đùa của bọn trẻ lao xao trong bếp, tiếng chén dĩa va chạm, tiếng ấm nước sôi  reo vui, nhìn xuống đôi bàn  tay xương xẩu,  đã từ lâu, Bà không còn dùng đến đôi tay nầy, chẻ củi, nhóm bếp, những công việc hàng ngày cũng không còn ai cho phép mó vào. Chúng nó xem bà như pho tượng, hàng ngày tắm rửa lau chùi cho bóng lộn, mang ra đặt ngồi trên bộ ván gõ, chờ mấy người khách đến chào hỏi  bâng quơ. Nhưng ít nhất cũng còn bầy trẻ con ôm cặp đến vòng tay thưa Bà rồi tung tăng ra cửa. Bọn trẻ con luôn quanh quẩn những ngày không đến trường, mân mê đôi bàn tay chỉ còn lớp da nhăn nheo, bọc những lóng xương hình thù đã biến dạng.

–           Bà ơi, sao da bà bóng lộ và đùn đống vậy , bắp thịt biến đâu mất hết rồi?

–           Người già bắp thịt rữa tan, bà chỉ còn như bộ xương khô bọc da thôi.

Con bé hàng ngày vẫn đến dắt bà  sang võng, kéo dây đưa rồi chụp nhanh  lại sợ bà chóng mặt rơi xuống, Bà nằm võng cả đời, gần một thế kỷ rồi con ơi! Những đốt xương sống thu ngắn không còn chống nổi tấm thân còm cõi, con bé cố nhón gót đứng lên cho cao bằng bà, miệng cười toe, mấy cái răng cửa sún bày ra khoảng nướu hồng thật nõn nà.

Bà bắt đầu ngày bằng ánh mắt mệt mỏi, ngước nhìn vào bóng cây ô môi ngã xuống bên ngoài cửa sổ, đếm thời gian trôi  theo vệt nắng, chiếc bóng cây khẳng khiu báo cho Bà giờ khắc trong ngày, khi cành nầy chấm vào chấn song, đã đến giờ cơm trưa, đứa cháu dâu sẽ mang cho Bà mâm cơm, trong cái chén kiểu Bát Tiên nhẹ tênh,  chứa mấy  hạt cơm gạo lúa thơm trắng bong lạt lẽo, Bà lại tha thiết nhớ  đến tấm gạo Trung hưng, gạo nàng Tây, thổi trong cái nồi bằng đồng , màu cơm đỏ hồng ngọt ngào, cái dĩa nhỏ chứa miếng cá he vàng, chiên dòn tan, dầm tí nước mắm cá đồng ửng màu gạch cua, món ăn thường ngày Bà ưa thích, nhưng dù có cố gắng nuốt vào vẫn lạt nhách như dâm bào, như nuớc ốc luộc, thật là vô vị.

Mấy hôm nay, lại không thấy ánh mặt trời, giọt nắng hắt hiu khi mờ khi sáng. Những dốt xương sống chuyển động thật khó khăn , đôi bàn chân cơ hồ như không còn nghe theo mệnh lệnh, vẫn khoảng cách chỉ mấy bước chân hàng ngày, từ bộ ván gõ đến cái  võng, bước qua  khúc sân trống cạnh bồn nước, lê đôi chân nặng như mang gông cùm, từng bước, Bà không thể hình dung dược  có ngày nầy, tấm thân thể từng dạn dày mưa nắng lại không bước nổi , chỉ cần vài bước thôi, nhìn  mấy đứa trẻ vào ra rón rén, Bà ngại ngần , không muốn nhờ chúng nó nâng đở , bao nhiêu lần, chỉ cần một chân nhấc lên, một chân theo sau, Bà cố gắng bước ra ngoài, khoảng sân trống lộ thiên , nơi tắm giặt, Bà chỉ muốn ngồi phơi chút nắng ấm quen thuộc, trên đôi má nhăn nheo,  những giọt nắng chói chang theo Bà từ thuở thanh xuân má hồng môi thắm, ngày mang nón lá, nọc cây ra đồng cấy lúa, nhổ ma. Những giọt nắng đuổi theo nhau khi  ruộng đồng vàng luá chín trong  vụ sớm, vụ mùa. Bà lặng lẽ múc một gáo nước trong, mấy sợi tóc bạc phất phơ, trong  đôi tròng mắt sâu hoắm nét tinh anh ngày nào lạc lõng, cái mặt xương xẩu nhăn nhíu phản chiếu trong gáo nước gẩy vụn , tan biến đi khi Bà nâng gáo lên môi, cái miệng móm mém không giữ được, nước sóng sánh chảy dài xuống đất , hớp nước  lạnh buốt, thấm vào hai hàng nướu, nhổ xuống nền xi măng, Bà đổ nước ra tay, rửa mặt, vuốt đôi hố mắt, úp cái gáo lên thành bồn nước, tia nắng yết ớt cố xuyên qua mái hiên , Bà thở dài…

Ngày bắt đầu với chén cơm nuốt vội, tất tả quấn lại mảnh khăn rằn xếp xéo, soắn hai ống quần cho chặt, cái thúng con chứa dôi nọc nhọn hình chử thập, cán quả trám, cái lưỡi hái cong như trăng non bén ngót, lận vắt cơm nguội bọc trong mo cau non, vớt miếng dưa gang dầm trong khạp mắm, rửa sơ cho bớt mặn. Đội cái nón lá trên đầu, theo chân bạn cấy cùng nhau ra ruộng sớm, những tia nắng ngũ sắc rực rỡ cuối chân trời, vầng dương hãy còn ngủ nán, ánh sáng mờ mờ vừa đủ nhìn thấy bờ ven ngoằn nghèo theo con rạch nước trong . Đám mạ non xanh mượt , từng bó xếp dọc theo bờ ruộng, Bà cúi xuống đặt cái thúng con lên bờ ven, ngã nón, ngước mặt hít vào đầy hai buồng phổi, thật thiết tha mùi đất bùn trộn lẫn với mùi sương sớm, nhớ từng tiếng cười nói bông đùa dòn tan trong gió mai, nhớ lại lời đồn đãi, Bà cấy nhanh như máy, hai công một ngày lan qua khắp các làng lân cận . Ôi! Cái thời tuổi mười bảy bẻ gẫy sừng trâu, lúc tai còn tỏ, mắt còn trong, bước chân như chim sáo rộn ràng…

Cuộc sống thật bình an như ruộng mạ xanh, như lúa sớm trổ đòng đòng, như  ruộng ánh vàng ngày  mới chín, thật xa lắt xa  lơ cái ngày tháng bông bắn dậy buổi sớm mai, Bây giơ, Bà nhìn ngày tháng trôi dật dờ, nhìn nắng qua chấn song, nhìn mưa bong bóng, mỗi hạt bóng tượng hình, tan đi, tiếp theo một hạt khác tái sinh.

Đời sống bây giờ  buồn tênh, đời sống bây giờ lặng lẽ, chiếc võng đong đưa một góc hè. Bà ngồi làm bạn với bóng cây, chờ mâm cơm ,chờ chén nước, chờ ngày xuôi tay .

Vũ Thị Thiên Thư

[ Còn tiếp ]