Vũ Thị Thiên Thư
Hát Nói
Có người bạn nhắc laị thơ Nôm , Việt nam, bên cạnh Lục Bát và Song Thất Lục bát, Hát Nói không thể vắng mặt …
Xin phép ghi laị vài nét đaị cương và chờ các bạn bổ túc cho
VTTT
HÁT NÓI
** Hát nói : là thể thơ giàu nhạc điệu, có thể dùng để hát lên, biến thể của Lục bát và Song thất lục bát, thuần tuý Việt Nam . Luật Hát nói uyển chuyển chữ trong câu dài ngắn, số khổ [ đoạn ] cũng rất du di… Một bài hát nói đủ khổ gồm 11 câu chia làm 3 khổ [đoạn ]
1 Khổ đầu :
Câu 1,2 còn gọi là Lá đầu , câu 3,4 gọi là Xuyên thưa , khố nầy luật bằng trắc và gieo vần gần như Song thất lục bát
tt bb tT
bb tT bB
bb tt bB
tt bb tT
** chữ In là Yêu vận và Cước vận
2 Khổ giữa :
Câu 5,6 thường dùng thơ thất ngôn hay ngũ ngôn [ không nhất thiết, có thể dùng nguyên câu thơ cổ ], câu 7,8 gọi là Xuyên mau, luật bằng trắc trong khổ nầy 2 câu thơ thì theo luật thơ, còn 2 câu xuyên mau thì dùng cước vận
bb tt bB
tt bb tT
3 Khổ cuối:
Câu 9 : dồn ; câu 10 : xếp ; câu 11: keo , Luật bằng trắc gieo như khổ đầu , nhưng câu keo bao giờ cũng chỉ có 6 chữ thôi .
Bài Hát Nói thiếu khổ thì thường chỉ có 7 câu , bỏ hẳn khổ giữa
Bài Hát Nói dôi khổ thì gồm nhiều khổ giữa chen vào , nhưng khổ đầu và khổ xếp luôn giữ đúng vị trí
Mưỡu : Gồm Mưỡu đầu và Mưỡu hậu. Mưỡu đầu : Là những câu thơ Lục bát xếp đầu bài thơ , có thể dùng 2 câu Lục bát gọi là Mưỡu đơn , hay 4 câu gọi là Mưỡu kép
Mưỡu hậu : Là 2 câu Lục bát , chen giữa hai câu xếp và câu keo, thì phải buông vần . Ðôi khi dùng vào cuối bài thơ ]
TT chỉ tóm tắt lại gợi nhớ cho các bạn thôi , không biết có nên nhắc người Hà Thành văn vật dùng thể thơ nầy như một thú tiêu khiển trong một thôn xóm đặc biệt , còn gọi là Hát Cô Ðầu , Hát Ả đào …
** Có thể goị Hát Nói là Từ Khúc cuả Việt nam chăng ??
Bài 1 : Hát Nói đủ khổ
Cảm Khái
Gió yêu ái sắc hương hàm tiếu
Bên thềm hoa [ vầng ] trăng chiếu khiêm cung
Tiên thiên hoà nhạc khúc vô cùng
Trần thế trổi tương phùng khinh động
Cố hương tạc dạ triền thanh mộng
Nguyệt mãn Tương giang tử mãn thuyền **
Mơ anh hùng mòn mõi thuyền quyên
Nợ non nước tình riêng canh cánh
Nâng ngọn bút điểm tô thần thánh
Xếp chinh y nhẹ gánh giang hồ
Thênh thang bầu rượu túi thơ
Vũ Thị Thiên Thư
**
đêm qua, quê cũ triền miên mộng
trăng ngập sông Tương, rượu ngất thuyền
Baì 2 :Hát Nói với Mưỡu tiền [ đơn ] và Mưỡu hậu .
Bài nầy dùng ý trong một từ khúc cuả Lý Bạch và hai câu trong một bài Thơ tứ tuyệt cuả Bạch Cư Dị tiên sinh
Khúc hát Minh Phi
Mưỡu [ Tiền ]
Cung thương nhỏ máu Tỳ bà
Mảnh tình riêng gởi nghìn xa nhớ người
Hát
Chân mỗi bước vắn dài lệ đổ
Một lần đi biết thuở nao về
Trời Bắc phương một dẫy lê thê
Trông cánh nhạn bốn bề cô lữ
Hán Sứ khước hồi bằng ký ngữ
Hoàng kim hà nhật thục nga mi *
Vọng Nam phương dạ thiếp hồi qui
Trông gió bắc lòng Quân hữu ý ??
Tuyết trắng mênh mang khúc thành lệ kỷ
Hồ cầm mãi vọng chung khúc từ ly
Mưỡu [ Hậu ]
Sống không vàng, hoạ Minh Phi
Thác lưu danh sử xanh rì cỏ hoang
Bạc vàng nào đổi hồng nhan
Vũ Thị Thiên Thư
*
Sứ về xin nhắn đôi lời
Bạc vàng đổi lại mặt người bao lâu ??
Bài 3 : Ðây là baì Hát Nói Dôi khổ, mưỡu tiền và mưỡu hậu
Cuộc trăm năm
Mưỡu tiền
Mượt mà lụa trải đường mơ
Bâng khuâng sương đọng đợi chờ nắng mai
Ấp yêu vàng nụ hoa khai
Êm êm nhạc trổi miệt mài gió đông
Hát
Khoe lá biếc mầm xuân lay động
Trải tơ vàng lồng lộng bóng trăng
Ðường hương thơm mời gọi ngọn tiểu phong
Chắp đôi cánh giữa hồng trần du mục
Bạch đầu sở kế duy y thực
Hà đắc cuồng ca tự thiếu niên [1]
Nợ áo cơm chi cho nặng gánh ưu phiền
Trăng cùng gió cõi an nhiên tự tại
Cổ tự thu mai hoàng diệp lý
Tiên triều tăng lão bạch vân trung [2]
Áo phù vân chân hài cỏ đặm trường
Mây nước bạc xanh bóng tùng thâm ý
Tịch mịch u trai lý
Chung tiêu thính vũ thanh [3]
Cuộc bể dâu như giọt nước xuyên mành
cơn phù thế trăm năm trong chớp mắt
Thư Kiếm vô thành sinh kế xác
Xuân thu đại tự bạch đầu tân [4]
Vọng cố hương đoài đoạn đã bao lần
Mơ bốn bể nợ tang bồng chưa thoả chí
Phong minh kiếm quay đầu về núi
Gội sương trăng mây bạc làm vui
Mưỡu hậu
Chờ cho chung cuộc mệnh trời
làm thông xanh đứng giữa trời tuyết bay
Xuân thu trăng khuyết lại đầy
Vũ Thị Thiên Thư
[1] Nguyễn Du : Dạ toạ
Áo cơm quanh quẩn bạc đầu
Nghêu ngao nào thuở xanh màu thiếu niên
[2] Nguyễn Du : Vọng Thiên Thai Tự
Lá vàng chùa cũ lao xao
Triều xưa tăng lão mây vào tầng không
[3] Nguyễn Trãi : Thính vũ
Trai phòng lặng lẽ tối tăm
Suốt đêm nghe tiếng mưa âm thanh đều
[4 ] Nguyễn Du : Tự thán
Dỡ dang thư kiếm cơ cùng
Tóc tơ trắng bạc bao xuân thu rồi
